Zalążki zębów kształtują się już w okresie płodowym, a dokładnie między trzecim a czwartym miesiącem ciąży. Czasami zdarza się, że dziecko rodzi się już z wyrośniętym zębem. Właściwa higiena jamy ustnej niemowlaka jest bardzo ważna, gdyż zaniedbania mogą przynieść wiele negatywnych konsekwencji w zdrowiu maluszka. Tematem niniejszego artykułu jest czyszczenie jamy ustnej u niemowlaka. Dlaczego warto dbać o jamę ustną u tak małego dziecka i jak o nią dbać? Wyjaśniamy poniżej.
Jama ustna u noworodka i niemowlaka
Dziecko rodzi się z wyjałowioną jamą ustną, z czasem pojawiają się w niej różnego rodzaju bakterie. Należy podkreślić, że dziecko jest bardziej narażone na namnażanie się w jamie ustnej bakterii, gdyż jego głównym (a w pierwszych miesiącach życia jedynym) posiłkiem jest mleko. Zarówno mleko pochodzące od matki (naturalne), jak i mleko modyfikowane składa się głównie z cukru, a słodkie środowisko sprzyja gromadzeniu wielu bakterii. Żywią się one nim i produkują szkodliwe substancje. Niemowlęta karmione są mlekiem w nocy, a wtedy wydzielanie śliny jest mniejsze. Ślina ma właściwości oczyszczające z bakterii i drobnoustrojów jamę ustną, a nocne karmienie niestety sprzyja namnażaniu.
Pielęgnacja jamy ustnej
Niemowlęta są bardziej narażone na gromadzenie się bakterii w obrębie jamy ustnej, gdyż ich pokarm składa się głównie z cukru. Namnażanie bakterii i brak albo niewłaściwa pielęgnacja jamy ustnej prowadzi do pojawienia się wielu chorób i dolegliwości. Dlatego czyszczenie jamy ustnej u niemowlaka jest tak ważne i powinno być wykonywane po każdym spożytym posiłku. Pielęgnacja jamy ustnej u niemowlaka, który nie posiada zębów, polega na tym, że należy czystym gazikiem lub pieluszką namoczoną wodą przecierać dokładnie dziąsła, język oraz wewnętrzną część policzków. Cały rytuał obowiązkowo należy wykonywać podczas porannej i wieczornej toalety.
Przecieranie wilgotnym materiałem dziąseł zaleca się wykonywać po każdym karmieniu mlekiem, a w szczególności nocnym, kiedy wydzielanie śliny jest mniejsze. Kiedy wyjdą pierwsze zęby, trzeba wyposażyć się w szczoteczkę do zębów oraz pastę. Szczoteczka jest dopasowywana do wieku dziecka, a jeśli chodzi o pastę do zębów, to stomatolodzy zalecają z fluorem. Jeśli dziecko nie chce współpracować i nie akceptuje szczoteczki, na rynku są dostępne specjalne gryzaki, które myją zęby, język oraz dziąsła. W higienie jamy ustnej niemowlaka pomagają różnego rodzaju silikonowe nakładki na palec. Należy pamiętać o odpowiedniej ilości pasty, gdyż niemowlęta nie potrafią wypluć i istnieje wysokie ryzyko połknięcia. Dlatego pasta w ilości przypominającej ziarenko ryżu jest wystarczająca, aby wyczyścić ząbki.
Czyszczenie jamy ustnej u niemowlaka – gdy zaniedbamy ją pojawią się próchnica, afty i pleśniawki
Zwiększone ryzyko namnażania bakterii w obrębie jamy ustnej u niemowlaka wraz z brakiem lub niewłaściwą pielęgnacją ma wiele negatywnych konsekwencji. Jedną z nich jest próchnica i choroby przyzębia. Próchnica dotyka zęby mleczne, szybko rozprzestrzenia się na sąsiadujące zęby i atakuje zęby stałe, które pojawią się w przyszłości. Ubytki w zębach mogą być przyczyną chorób wielu narządów, jak np. układu moczowego.
Niewłaściwe czyszczenie jamy ustnej u niemowlaka może doprowadzić do pojawienia się aft. To głębokie i mogące rozprzestrzeniać się zmiany chorobowe na języku, wewnętrznej stronie policzków i wargach. To bolące okrągłe wybroczyny, które powodują dziecku dyskomfort i trudności z jedzeniem. Goją się bardzo długo, nawet do dwóch tygodni. Żeby im zapobiec należy systematycznie i dokładnie pielęgnować jamę ustną niemowlęciu. W leczeniu aft u niemowlaka pomagają krople z propolisem.
Pleśniawki są zmianami chorobowymi pojawiającymi się w obszarze jamy ustnej. To białe, małe i grudkowe plamki. Występują na języku, podniebieniu, dziąsłach i wewnętrznej stronie policzków. Przyczyną pojawienia się pleśniawek jest zakażenie grzybem Candida albicans (w jamie ustnej ma idealne warunki do rozwoju). Pojedyncze pleśniawki szybko zdiagnozowane można bezproblemowo wyleczyć. Gorzej jest, jak dojdzie do zaawansowania tej choroby i biały gruby nalot pojawi się na całym języku. Niezbędne jest leczenie środkami przeciwgrzybiczymi. Pleśniawki utrudniają funkcjonowanie niemowlakom. Zmiany są na tyle bolące, że maluszki nie chcą jeść i są rozdrażnione.
Jak wyczyścić dziecku język?
Czyszczenie jamy ustnej u niemowlaka polega nie tylko na pielęgnacji dziąseł i ząbków. Nie wolno zapominać o języku, gdyż on tez może być siedliskiem bakterii. Oczyszczać trzeba także podniebienie i wewnętrzną stronę policzków. Na języku mogą pojawić się groźne i bolesne dolegliwości, jak afty i pleśniawki. Obowiązkowo rano i wieczorem należy przecierać język wilgotną szmatką, szczoteczką do zębów lub innymi przedmiotami służącymi do oczyszczania zębów (np. silikonowe gryzaki).
Pielęgnacja jamy ustnej niemowlaka jest bardzo ważna. Jamę ustną trzeba czyścić już od pierwszych dni życia. Zaniedbania w tej kwestii mogą mieć wiele negatywnych skutków na zdrowie maluszka.